Wstąpienie do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich

Przeżywając wielki Jubileusz związany z osiemsetleciem zatwierdzenia przez Kościół Reguły i sposobu życia św. Franciszka, chcemy poprzez sięganie do źródeł franciszkańskich i nasze obecne prawodawstwo FZŚ pogłębiać nasze zakorzenienie w Zakonie, który ze względu na swoją specyfikę jest miejscem realizowania charyzmatu dla świeckich. Obecnie poruszany temat Wstąpienie do FZŚ może stać się dla nas dobrą okazją do przyjrzenia się naszemu powołaniu pod względem:

• prawnym, obowiązujących procedur wstąpienia do Zakonu;
• zadań, które wyznacza nam Kościół i Zakon, oraz obszarów zaangażowania „braci i sióstr od pokuty”;
• problemu rozeznawania powołania oraz sposobów uczestnictwa w charyzmacie franciszkańskim franciszkanów świeckich.

W naszej refleksji nie ograniczymy się tylko do procedur, bo one same, jakkolwiek uświęcone tradycją, wyrastają z doświadczenia św. Franciszka, ale potrzebują ducha, aby nie skostnieć i nie stać się uciążliwym balastem, zgodnie ze słowami Biedaczyny z Asyżu, że litera zabija, a duch ożywia (por. Np 7). Wstąpienie do Zakonu wiąże się przede wszystkim z określonymi zadaniami, jakie stają tak przed kandydatem jak i przed wspólnotą braterską otwierającą się na nowych, na siostry i braci, powołanych do realizacji naszego charyzmatu. Ze wstąpieniem do FZŚ wiąże się zagadnienie wprowadzenia w duchowe dziedzictwo świętego Ojca Franciszka, jakiego jesteśmy spadkobiercami i dziedzicami. Obecna refleksja niech będzie okazją do zamyślenia nad jakością i wiernością naszemu powołaniu, które jest kluczem do uchwycenia specyfiki naszego powołania.

1. Duch Święty jest źródłem ich powołania (KG 11)

Św. Franciszek nazywa błogosławionymi tych, którzy oddają się dziełom pokuty, czyli otwierają się na miłość Chrystusa i działanie Jego Ducha, bowiem „spocznie na nich Duch Pański”. W Chrystusie Konstytucje Generalne widzą źródło powołania do FZŚ, nazywając je dziełem Ducha Świętego. W ten sposób Duch Chrystusa jest „źródłem” powołania, także animatorem życia braterskiego i misji franciszkanów świeckich w świecie oraz „potrzebą”, by posiąść Ducha Pańskiego wraz z Jego uświęcającym działaniem w celu rozwinięcia w pełni powołania (por. KG 11). Można więc stwierdzić, że nasze powołanie do Zakonu jest w pełni charyzmatyczne, jest darem Ducha Świętego dla Kościoła, wspólnoty braterskiej i jej poszczególnych członków. Dlatego wstąpienie do Zakonu jest otwarciem się na dar Ducha Świętego, a proces odwrotny, czyli wystąpienie najczęściej związane jest z zamknięciem się na Ducha. Jeśli całe wspólnoty byłyby otwarte na działanie Ducha Świętego, to nie będzie w nich podziałów i niezdrowego współzawodnictwa, ale jedność, solidarność i wzajemne wspieranie się.

2. Wśród duchowych rodzin powołanych do życia w Kościele jest rodzina franciszkańska (RFZŚ 1)

Franciszek gorąco zabiegał o zatwierdzenie reguły, aby powołanie nasze nie było realizowane poza Kościołem, ale w Kościele i dla Kościoła, i nigdy nie chciał, aby było poza nim. Wstąpienie do FZŚ jest potwierdzeniem przynależności do Chrystusa i Kościoła, a także pełnieniem misji Franciszka w Kościele i w imieniu Kościoła. Nasza działalność jest jawna i klarowna, ponieważ opiera się na prawie kanonicznym i naszym prawodawstwie zatwierdzonym przez Kościół. Trzeci Zakon Franciszkański zawsze miał zielone światło i pełną aprobatę ze strony papieży dla swojej działalności, o czym mogą świadczyć liczne wypowiedzi papieży skierowane do franciszkanów świeckich. Nasz Rytuał zawiera piękne teksty liturgiczne, które są jednocześnie aktami prawnymi wprowadzającymi w nasze życie franciszkańskie – do postulatu, nowicjatu lub w profesję życia ewangelicznego i franciszkańskiego. Studium tych tekstów może nas nauczyć i zachęcić do pogłębiania naszych postanowień z profesji, a z drugiej strony ustami przełożonego FZŚ i asystenta duchowego wypowiada się Kościół, który jak dobra matka otacza opieką swoich ukochanych synów i córki. Przytoczymy tu fragment z dialogu profesów i celebransa z obrzędu profesji:

• Przez chrzest staliście się członkami Ludu Bożego, a w sakramencie bierzmowania zostaliście umocnieni nowym darem Ducha Świętego, abyście byli świadkami Chrystusa w życiu i w słowach;
• Czy chcecie jeszcze ściślej związać się z Kościołem, a także wnieść swój udział w jego ustawiczną odbudowę i wypełnienie jego misji wśród ludzi?
• Składający profesję: Chcę.
• A po profesji celebrans mówi: W imieniu Kościoła potwierdzam wasze przyrzeczenia. Sam Seraficki Ojciec Franciszek zachęca was słowami Testamentu: „Ktokolwiek to zachowa, niech w niebie będzie napełniony błogosławieństwem Ojca najwyższego, a na ziemi błogosławieństwem umiłowanego Syna Jego, z Najświętszym Duchem Pocieszyciele i ze wszystkimi mocami niebios i ze wszystkimi Świętymi”.

Eklezjalność, to jedna z najważniejszych cech naszego powołania, przez które stajemy się żywymi członkami Kościoła i Zakonu, co dla Franciszka było gwarancją, że pełnił nieomylnie wolę Bożą.

3. Włączenie do zakonu poprzedzone rozeznaniem powołania

Do naszego Zakonu nie mogą należeć wszyscy, którzy tego pragną, ale tylko ci, którzy zostali doń powołani przez Pana i czują się powołani, aby pójść za Chrystusem śladami św. Franciszka z Asyżu. Pozostając w żywej łączności wzajemnej, stosownie do swojego stanu, pragną oni urzeczywistniać charyzmat wspólnego Ojca Serafickiego w życiu i posłannictwie Kościoła (RFZŚ 1). Wszystkie inne powody do partycypowaniu w naszym charyzmacie są niewystarczające i sprawiają więcej szkody, niż pożytku. Ponadto Konstytucje w artykule 39,2 wyraźnie mówią o kryteriach przyjmowania do Zakonu:

• wyznawanie wiary katolickiej;
• życie w komunii z Kościołem (słuchanie i wypełnianie zaleceń Kościoła i Jego Pasterzy, szanowanie kapłanów);
• prowadzenie dobrego życia moralnego (dobra opinia moralna wystawioną przez ks. Proboszcza)
• okazywanie wyraźnych oznak powołania (zainteresowanie sprawami wiary, jasne motywy wstąpienia do FZŚ, gotowość podjęcia zadań apostolskich).

W drugiej redakcji Listu do wiernych Franciszek napomina, że powinniśmy również pościć i powstrzymywać się od wad i grzechów, i od nadużywania pokarmów i napoju, i być katolikami (32), natomiast w 1Reg 19,1-2 w bardzo zdecydowanych słowach mówi, kto może, a kto nie może być w I Zakonie: Wszyscy bracia niech będą katolikami, niech żyją i mówią po katolicku. Gdyby który słowem lub postępowaniem odstąpił od wiary i życia katolickiego i nie poprawił się, należy go z naszego braterstwa zupełnie usunąć. Przez analogię to również odnosi się do III Zakonu.

Specyfika naszego powołania ukazana w Konstytucjach FZŚ nie przewiduje możliwości przyjmowania do naszego życia osób związanych ślubami z innym zakonem, bądź instytutem życia konsekrowanego (por. KG 2,1), a poza tym jest otwarta na wszystkie grupy wiernych: osoby świeckie (kobiety i mężczyzn, osoby samotne i małżonków), którzy nie mają przeszkód w prowadzeniu życia sakramentalnego. Do złożenia profesji we Franciszkańskim Zakonie Świeckich wymagane jest ukończenie 18 lat życia. Do FZŚ mogą należeć także księża diecezjalni i biskupi.

W celu rozeznania powołania potrzebny jest wysiłek najpierw samego zainteresowanego, następnie całej wspólnoty, Rady z przełożonym, mistrza formacji i asystenta, ponieważ te osoby są głównymi odpowiedzialni za otrzymywaną formację i rozeznanie powołania we wspólnocie (KG 37,2).

Specyfika naszego franciszkańskiego powołania domaga się od nas otwarcia się na łaskę Ducha Świętego, a także na szczere szukanie i rozeznawanie swego miejsca w Kościele i w FZŚ. Jeśli ktoś na etapie formacji początkowej po uprzednim rozeznaniu nie jest w stanie sprostać wymaganiom i obowiązkom, to z miłością i troską powinniśmy zakomunikować mu, że wobec powyższych faktów powinien on odejść dla własnego dobra i wspólnoty. Takie trudne sytuacje zdarzają się od czasu do czasu, a nasze prawodawstwo przewiduje, co w takich sytuacjach powinniśmy robić. Wszyscy inni, którzy rozeznali swoje powołanie do naszego życia z pomocą wspólnoty braterskiej i z gorliwością powinni rozwijać swoje powołanie, bo są pierwszymi odpowiedzialnymi za realizowanie tego powołania.

4. Zaangażowanie w różnych obszarach życia wypływające z naszego powołania

Z naszego powołania wynikają bardzo konkretne zaangażowania, do których poprzez kolejne etapy formacji jesteśmy wprowadzani. W celu ogólnego ich omówienia wymienimy najważniejsze:

• Powołanie do życia we wspólnocie braterskiej, która jest miejscem rozwoju zmysłu kościelnego (sentire cum Ecclesia) i formacji powołania (RFZŚ 22), co przejawia się w kształtowaniu myślenia i działania pobudzonego mocą Ewangelii, a zmierzającemu do całkowitej i doskonałej przemiany wewnętrznej, czyli nawrócenia (RFZŚ 7);
• Powołanie do życia w świecie – (Franciszkowe ire per mundum) – iść przez świat i do świata w celu budowania świata bardziej braterskiego, ewangelicznego (RFZŚ 14), to zaangażowanie wyrasta z natury powołania franciszkanina świeckiego (KG 20,1) do angażowania się w promocję świata bardziej ludzkiego i sprawiedliwego (KG 22,2). Pragniemy widzieć wszystkich Synów chrześcijańskiego pokoju, a zwłaszcza tercjarzy, którzy mogliby odegrać poważną rolę w dziele pojednania ludzi, gdyby wzrosła wszędzie ich liczba i zapał. Pożądanym więc jest, aby nie było żadnego miasta, osiedla czy wioski, gdzie nie byłoby pokaźnej liczby stowarzyszonych tercjarzy, ale nie opieszałych i poprzestających na samej tylko nazwie, lecz gorliwych i dbających o zbawienie swoje i drugich. Szczególnym jest tu powołanie do życia w rodzinie, która dla członków FZŚ jest pierwszym miejscem świadectwa wiary (KG 11,1; 15,2; 17,4; 23,1;). Dla franciszkanów świeckich rodzina jest środowiskiem priorytetowym, jeśli chodzi realizowanie swojego powołania chrześcijańskiego i franciszkańskiego (KG 24,1). Nie mniej ważnym będzie powołanie do życia w Rodzinie Franciszkańskiej.
• Powołanie do życia w Kościele – Swoją misję w Kościele Franciszek rozpoczął w San Damiano, gdy usłyszał głos Chrystusa z krzyża: „Franciszku, idź odbuduj mój Kościół!”. Natchnieni przez św. Franciszka i z nim powołani do odnowy Kościoła, niech starają się usilnie, aby żyć w pełnej łączności z papieżem, Biskupami i Kapłanami, podtrzymując otwarty i ufny dialog, który przynosi obfite owoce apostolskie(RFZS 6). Preferują apostolat poprzez osobiste świadectwo w środowisku, w którym żyją, i posługę w budowaniu Królestwa Bożego w rzeczywistości ziemskiej (KG 17,1).

Jak widać z powyższych słów, wstąpienie do FZŚ jest jednoczesnym procesem wprowadzania w życie i działalność właściwą świeckim franciszkanom, która jest skutkiem Ducha Świętego działającego w sercach powołanych, powołanych najpierw do przemiany siebie, a następnie do przemiany świata, co jest wielkim wyzwaniem i może stać się wielką przygodą na miarę św. Franciszka.

5. Przyjaciele Świętego Franciszka

Bardzo ciekawą myśl w oparciu o Konstytucje Generalne prezentuje nowo wydany Podręcznik Asystencji FZS i MF, który do właściwego zaangażowania asystenta w formację Tercjarzy i Młodzieży Franciszkańskiej oraz Rycerzy św. Franciszka wprowadza nową i godną uwagi kategorię uczestnictwa w charyzmacie franciszkańskim dla osób świeckich. Są to Przyjaciele św. Franciszka (PŚF) oraz stowarzyszeni ze wspólnotą FZŚ tzw. sympatycy zafascynowani duchowością franciszkańską oraz osobą Franciszka, którzy z jakichś powodów nie weszli, bądź nie mogą wejść w znane i funkcjonujące struktury charyzmatu przeznaczone dla świeckich. To może być w naszych warunkach dosyć cenna inicjatywa formowania do życia duchowością franciszkańską grupy sympatyków nastawionych na poznawanie ducha i życia Biedaczyny, która w przyszłości może stać się nowych powołań franciszkańskich, bądź zalążkiem nowej braterskiej wspólnoty, zwłaszcza tam, gdzie kiedyś była żywa tradycja Trzeciego Zakonu świętego Franciszka. Być może stworzenie grupy PŚF przy minimalnych nakładach finansowych i zaangażowaniu czasowym można by zorganizować promocję duchowości franciszkańskiej w danej parafii (por. KG 45). To może być także alternatywa dla wszystkich niezdecydowanych, nie chcących wchodzić w sformalizowane struktury znanych nam i funkcjonujących form naszego charyzmatu dla świeckich.

Wstąpienie do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich jest procesem, w którym poprzez kolejne etapy formacji kandydaci do naszego życia wprowadzani są w dziedzictwo i doświadczenie duchowe samego Świętego Serafickiego, który on wraz z grupą pierwszych towarzyszy nazywał się „Pokutnikami z Asyżu”. On znał potrzebę otwierania swego serca na działanie Ducha Świętego przez pokutę, jest to również czymś podstawowym dla członków FZŚ. Z pokuty wyrasta właściwe doświadczenie wspólnoty, apostolstwa, posłuszeństwa, modlitwy, radości franciszkańskiej i miłości serafickiej. Wprowadzając nowych braci i siostry w nasze życie, nigdy nie mamy pewności, że ten proces przyniesie zamierzone skutki, ale jest zawsze szansą, że doświadczenie św. Franciszka i jego wspólnoty można odtworzyć w nowym pokoleniu duchowych synów i córek Franciszka poprzez otwieranie się na moc uświęcającej mocy Ducha Pańskiego. Niech Jubileusz osiemsetlecia zatwierdzenia Reguły św. Franciszka odnowi w nas kielich ducha życia, podawany nam przez naszego Zakonodawcę w drodze i doświadczeniu duchowym Świętego zakodowanym w naszym prawodawstwie.

O. Andrzej Romanowski OFMCap