Relacja z promocji książki "800 lat Franciszkańskiego Zakonu Świeckich na ziemiach polskich" 4.03.2023 r.

 

W Centrum Franciszkańskim w Warszawie 4 marca 2023 roku odbyła się promocja i prezentacja książki „800 lat Franciszkańskiego Zakonu Świeckich na ziemiach polskich”, która jest owocem konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 12 i 13 listopada 2021 roku w Gnieźnie. Publikacja ta została wydana pod redakcją o. dra Alojzego Pańczaka ofm.

Na promocję książki przybyli zaproszeni prelegenci: dr Patrycja Gąsiorowska, o. prof. dr hab. Aleksander Krzysztof Sitnik ofm, dr Mirosław Kuczkowski ofs,  br. mgr lic. Grzegorz Filipiuk ofmcap, prof. dr hab. Elżbieta Bernadetta Puchalska-Dąbrowska ofs oraz o. dr Alojzy Pańczak, który tę prezentację prowadził.

O. Alojzy Pańczak podziękował Prelegentom za trud włożony w  przygotowanie i opracowanie wygłoszonych referatów, a Siostrom i Braciom FZŚ za pomoc materialną, dzięki której konferencja mogła się odbyć.

Następnie prof. dr hab. Elżbieta Bernadetta Puchalska-Dąbrowska zaprezentowała wydaną publikację i w formie referatu z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej omówiła poszczególne referaty tam zamieszczone. Określiła tę pozycję wydawniczą jako pionierską, ponieważ po raz pierwszy w tak obszerny sposób zostały zaprezentowane kwestie związane z funkcjonowaniem Trzeciego Zakonu w Polsce.

Przedstawiam w całości słowo wstępne wygłoszone przez naszą Siostrę prof. dr hab. Elżbietę Bernadettę Puchalską-Dąbrowską ofs.

       W 2021 r. uroczyście obchodzono jubileusz osiemsetlecia założenia Trzeciego Zakonu św. Franciszka przeznaczonego dla ludzi „żyjących w świecie”. Mieszkający we własnych domach ówcześni  „bracia i siostry od pokuty” otrzymali w 1221 r. zbiór norm prawnych regulujących ich życie, znany dzisiaj jako Memoriale propositi. Datę tę uważa się za początek Trzeciego Zakonu Franciszkańskiego. Po Soborze Watykańskim II dotychczasową nazwę „Trzeci Zakon” zastąpiła formuła: Franciszkański Zakon Świeckich.

        Jednym z ważniejszych wydarzeń roku jubileuszowego w Polsce była konferencja naukowa pod hasłem „800 lat Franciszkańskiego Zakonu Świeckich na ziemiach polskich”. Obrady toczyły się w Gnieźnie, w Centrum Edukacyjno-Formacyjnym Archidiecezji Gnieźnieńskiej, w dniach 12-13 listopada 2021 roku. Do udziału zaproszono wykładowców wyższych uczelni i inne osoby zajmujące się problematyką franciszkańską.

       W czasie trwania sympozjum wygłoszono 18 referatów ukazujących niektóre aspekty historii tercjarstwa na ziemiach polskich. Celem poszczególnych wystąpień było poszerzenie, usystematyzowanie i zweryfikowanie dotychczasowego stanu badań nad Trzecim Zakonem.

      Teksty poszczególnych wystąpień zostały zamieszczone w prezentowanej dzisiaj publikacji pt. „800 lat Franciszkańskiego Zakonu Świeckich na ziemiach polskich. Dzieje – postacie – literatura” pod redakcją o. dra Alojzego Pańczaka – wybitnego historyka zakonu franciszkańskiego i znawcy problematyki tercjarskiej. Do współpracy w charakterze recenzentów zostali zaproszeni prof. dr hab. Andrzej Radzimiński i prof. dr hab. Leszek Zygler. Merytorycznego wsparcia podczas przygotowań do sympozjum i edycji tomu udzielił prof. dr hab. Tomasz Jasiński. Książka ukazała się w Wydawnictwie Naukowym FNCE w Poznaniu.

       Artykuły składające się na monografię zostały uporządkowane według kryterium chronologicznego. Początki zakonu franciszkańskiego na ziemiach polskich zaprezentował prof. Tomasz Jasiński. Dr Patrycja Gąsiorowska przedstawiła dzieje tercjarzy franciszkańskich na ziemiach polskich do XVI w. Rolę Trzeciego Zakonu w genezie zgromadzeń założonych przez bł. Honorata Koźmińskiego omówiła s. prof. Agata Mirek, natomiast o. prof. dr hab. Aleksander Sitnik przybliżył działalność wspólnoty tercjarskiej istniejącej przy klasztorze bernardynów we Lwowie na przełomie XIX i XX w. Dzieje Trzeciego Zakonu w okresie międzywojennym stały się przedmiotem refleksji trzech autorów: o. prof. dr hab. Zdzisław Gogola ofmconv przedstawił kongregacje tercjarskie działające w prowincji św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię; ks. dr Adam Szot zaprezentował dzieje Trzeciego Zakonu w archidiecezji wileńskiej; Sanktuarium św. Anny i historię tamtejszego klasztoru franciszkanów, a zarazem najważniejszego ośrodka ruchu tercjarskiego na Śląsku od końca XIX w. omówił o. Błażej Kurowski ofm.

Trzy artykuły poświęcono analizie źródeł do dziejów Trzeciego Zakonu: dr Wojciech Jasiński zaprezentował związki członków rodu Rożemberków z Zakonem Braci Mniejszych w świetle istniejących dokumentów; działalność wspólnot tercjarskich na podstawie wybranych kronik klasztornych wielkopolskiej prowincji reformatów z XVI-XVIII w. stała się tematem artykułu o. dra Salezego Tomczaka ofm; o. dr Alojzy Pańczak poddał analizie XVI-wieczną kronikę bernardyna Jana Komorowskiego.

Odrębnym zagadnieniem, w kontekście badań nad źródłami do dziejów Trzeciego Zakonu, są rękopisy i druki tercjarskie. Prof. Tomasz Mika zanalizował język średniowiecznych manuskryptów Reguły Trzeciego Zakonu, wskazując na różnice między najstarszymi polskimi wersjami tego dokumentu. Pani mgr Magdalena Marcinkowska zaprezentowała publikacje tercjarskie ukazujące się w Polsce od XVI do XVIII w.  Specyfikę Trzeciego Zakonu na podstawie wybranych źródeł z przełomu XIX i XX w. omówił o. prof. Roland Prejs ofmcap, natomiast  dr Mirosław Kuczkowski ofs dokonał przeglądu brewiarzyków tercjarskich, ukazujących się na ziemiach polskich od połowy XIX w. do dziś.

Osobny krąg tematyczny prezentowanego tomu to święci i inne osoby związane z ruchem tercjarskim. Postać patronki Trzeciego Zakonu św. Elżbiety Węgierskiej w polskim piśmiennictwie franciszkańskim od średniowiecza do XVIII w. przedstawiła prof. Bernadetta Puchalska-Dąbrowska. Dwa artykuły poświęcono znanym animatorom ruchu tercjarskiego w okresie międzywojennym. Sylwetkę o. Wiatora Rytla, krzewiciela ideałów św. Franciszka wśród laikatu, zaprezentował br. mgr lic. Grzegorz Filipiuk. Natomiast o. dr Solan M. Dąbrowski przybliżył postać o. Grzegorza Moczygęby, znanego z wielu inicjatyw duszpasterskich na Dolnym Śląsku. Zagadnienie przedmiotów kultu i ikonografii związanej z Trzecim Zakonem pojawiło się w artykule dra Waldemara Wilczewskiego. Przedstawił on wizerunki świętych franciszkańskich (przede wszystkim św. Franciszka i św. Antoniego z Padwy) w kościołach parafialnych diecezji wileńskiej w XVIII w., opierając się na aktach wizytacyjnych z lat 1782-1784.

Monografia „800-lecie Franciszkańskiego Zakonu Świeckich na ziemiach polskich”  – z uwagi na różnorodność tematyczną, chronologiczną oraz metodologiczną – ma charakter interdyscyplinarny. Jej współautorami są m. in. historycy, teologowie, językoznawcy, historycy literatury, bibliotekoznawcy. Jest to publikacja pionierska, po raz pierwszy w sposób możliwie wszechstronny prezentująca kwestie związane z funkcjonowaniem Trzeciego Zakonu św. Franciszka na naszym obszarze. Zawarte w niej ustalenia, niezwykle cenne i interesujące, z pewnością staną się inspiracją do refleksji i dalszych poszukiwań. 

 

O. Alojzy Pańczak wręczył prelegentom autorskie egzemplarze książki, a s. Emilia Nogaj przełożona narodowa FZŚ wręczyła tę publikację przełożonym regionalnym.

Na zakończenie przy kawie odbyła się dyskusja z autorami referatów uwieńczona podpisywaniem przez prelegentów wydanej pozycji książkowej.

 

Emilia Nogaj ofs  przełożona narodowa FZŚ w Polsce

 

 

 

Zdjecia  br. Janusz Dobrzyński OFS
 

 

Prezentacja s.Elżbieta Bernadeta Puchalska-Dąbrowska

800 LAT FRANCISZKAŃSKIEGO ZAKONU ŚWIECKICH NA ZIEMIACH POLSKICH

więcej